ADDIE MODELİ

(1)

1990’lı yıllardan sonra öğretim tasarımı çekirdek modele göre; tüm modellerdeki ayrıntılı işlemleri özetleyici nitelikte olan temel beş aşamada ifade edilmiştir. Bu aşamalar; analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme aşamalarıdır. Bizim ele alacağımız model olan ADDIE modeli ise; bu temel beş aşamayı içeriğinde barındırdığı ve öğretimin genel tanımlarından yola çıktığı için çekirdeksel öğretim tasarımı modellerlinden biridir. ADDIE modelinin aşamaları;

♦ Analiz ( Analysis )

♦ Tasarım ( Design )

♦ Geliştirme ( Development )

♦ Uygulama ( Implementation )
♦ Değerlendirme ( Evaluation )
(2)
ADDIE modeli ismini aşamalarının İngilizce isimlerinin baş harflerinden almıştır. ADDIE modelinde temel alınan üç soru vardır:
♦ Nereye gitmek istiyoruz?
♦ Oraya nasıl gideriz?
♦ Oraya geldiğimizi nasıl anlarız?
İşte bu soruların cevabına modelin beş aşamasını da sistematik bir şekilde uygulayarak ulaşabiliriz. Bu aşamaları kısaca özetleyelim:(3)

ANALİZ: Analiz aşamasında ihtiyaç analizi yapılarak, mevcut öğretim problemleri, öğrenenlerin (çalışanların) beklentileri, ön bilgileri (varolan), mevcut beceri ve yeterlilikleri, öğrenme ortamı, öğretim amaçları ve hedefleri belirlenir. Bunlar belirlenirken aşağıdaki sorular irdelenebilir. Tabii ki bu sorular değişebilir veya bu soruların yenileri oluşturulabilir.
Öğrenenler kimler? ve bu kişilerin karakteristik özellikleri neler?
Bu kişilerin sahip olması istenilen yeni davranış kalıpları neler?
Öğrenmeyi engelleyen etmenler var mı? Varsa bunlar nelerdir?
Yetişkin öğrenme modelleri neler? Hangileri kullanılabilir?
Bu eğitim sürecinin zaman kısıtlaması var mı? Varsa nedir?
Eğitim alacak kişilerin görev tanımları nelerdir?
İş analizi nasıldır?
Performans sistemi nasıldır ve kriterleri nelerdir?

TASARIM: Tasarım aşaması da öğrenme hedefleri, ölçme araçları, alıştırmalar ve etkinlikler, içerik, konu analizi, ders planlama ve materyal seçimi ile ilgilidir. Tasarım aşaması sistematik ve belirli olmalıdır. Öğretim tasarım planı her bir unsuru detaylara dikkat edilerek hazırlanmalı ve ihtiyaç analizini dikkate alarak planlanmalıdır. Bu aşamadaki adımlar:
Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor hedef davranışlara göre içeriklerin oluşturulması
Tüm kaynakların incelenmesi (Media, internet, kaynak kitap, uzman kişi, prosedür vb.), hedef davranış ve içerik doğrultusunda öğretim stratejisinin oluşturulması.
Etkinliklerin ve materyallerin hazırlanması (interaktif veya sınıf)
Ölçme ve değerlendirme araçlarının hazırlanması
Tasarımın küçük gruplarda denenmesi

GELİŞTİRME: Bu aşamada, tasarımın test edilmesi sonucunda elde edilen veriler (öğrenen yorumları, deneme uygulamasında karşılaşılan problemler ve tüm gözlem sonuçları) kullanılır. Tasarım aşamasında oluşturulan içerik ve konular, etkinlikler, alıştırmalar, zamanlama, sınıf düzeni, materyaller ve ölçme-değerlendirme araçları tekrar gözden geçirilerek gerekli iyileştirme ve düzeltmeler yapılır.

UYGULAMA: Uygulama aşamasında, öğretmen (eğitmen) kılavuz kitabı veya materyali (interaktif de olabilir) ve öğrenci (öğrenen) kılavuzu (aynı şekilde interaktif olabilir) geliştirilir ve uygulanır. Geliştirilmiş olan tasarımın nasıl uygulanacağı konusunda eğitmenlere yol göstermek ve eğitime katılacak olanlara da bu eğitimde neleri nasıl yapacaklarına dair yardımcı olmak amaçtır.

Eğitmen kılavuzunda; eğitim stratejisi ve modeli, hedef davranışlar (eğitime katılanlardan, eğitimden sonra kazanmalarını beklediğimiz davranışlar), içerik ve konular, etkinlikler, alıştırmalar, materyaller, ölçme-değerlendirme araçları, süre, sınıf düzeni yer alır. En önemlisi de tüm bunların nasıl uygulanacağı anlatılır ve uygulaması yapılır.

Öğrenci kılavuzunda, kendilerinden beklenen hedef davranışlar, eğitimin amacı, içerik ve konular, eğitimde neler yapacakları, kullanacakları araç ve materyaller, uygulayacakları değerlendirme araçları anlatılır ve uygulanır.

Bu aşamada artık sınıfa inilir. Gerek sınıf eğitimi, gerek saha eğitimi, gerekse web tabanlı bir öğretim olsun. Uygulama yapılarak sonucunda özellikle aşağıdaki sorular irdelenir;
Ne işe yaradı / ne işe yaramadı?
Neleri değiştirmem gerekiyor? (Eklemeler ve çıkarmalar)
Daha başka hangi etkinlikleri kullanabilirim veya hangi değerlendirmeleri yapabilirim?

DEĞERLENDİRME: Öğretim tasarımının verimliliği ve etkililiğini ölçmek için oluşturulan bir değerlendirme sürecidir. Değerlendirme iki bölümden oluşur; şekillendirici yada biçimlendirici olarak tanımlanan ADDIE tasarımının her aşamasında gerçekleştirilen ara değerlendirmeler ve diğeri de özet değerlendirme olarak adlandırılan sürecin sonunda gerçekleştirilen ve ADDIE tasarımının bir bütün olarak değerlendirildiği bölümdür. Burada benim önerim Kirkpatrick değerlendirme modelinin uygulanmasıdır. Genellikle de eğitimciler tarafından bu model kullanılır. Kirkpatrick Değerlendirme Modelini başka bir yazımda ayrıca değerlendireceğim.

Öğretim tasarımlarının her birinin temelde tek bir amacı vardır. O da eğitim alacak kitlede hedeflenen davranış değişikliğini gerçekleştirebilmesidir. Bu amacı en iyi gerçekleştiren model de bana göre ADDIE modelidir. Çünkü tasarım sürekli bir değerlendirme ve iyileştirme sürecinden geçer. Bu da onun etkililiğini yükseltir ve başarılı olmasını sağlar.(4)

Özetlemek gerekirse;

Nereye gideceğiz?
– Bu gelişim faaliyeti ile neyi hedefliyoruz?

Nasıl gideceğiz?
– Gelişim faaliyetinin yapısal nitelikleri nelerdir?

Yolcularımız kimler?
– Eğitim programının veya gelişim faaliyetinin öncelikli hedef kitlesi kim?

Aracımızın ve yolun özellikleri ne?
– Fiziksel ve organizasyonel kısıtlamalarımız nelerdir?
– Gelişim faaliyetinin teknik gereksinimleri nelerdir?
– Zorunlu bilgi kaynakları ne kadar erişilebilir.

Gitmemiz yere geldiğimizi nasıl anlayacağız?
– Değerlendirme için hangi kriterler kullanılacak.(5)


KAYNAK

1-http://osmankilinc67.blogspot.com.tr/2016/04/addie-tasarm-modeli.html
2-https://ogretimtasariminef.wordpress.com/2011/03/09/addie-modeli/
3-https://www.slideshare.net/burcuco/addie-modeli
4-https://ikegitimvegelisim.wordpress.com/2012/02/28/ogretim-sistemi-tasarimi-isd-addie-modeli/
5-http://www.cevizakademi.com/addieyi-taniyalim-analiz/