25 Şubat 2017 Cumartesi

Öğretim Tasarımı Esma Tekin


Örtük Bellek

Örtük bellek uzun süreli bellek çeşitlerindendir. Bu yüzden önce uzun süreli belleği açıklayayım.




Uzun Süreli Bellek Bilgiyi beceriyi saatler, günler, aylar ve yıllarca zihinde tutar ve hatırlamayı sağlar. Uzun süreli belleğe bilgiler kısa süreli bellekten geçer. Bu bellekte bilgiler kullanıldıktan sonra atılmaz, saklanır. Kısa süreli bellek derin olmayan bir havuza, uzun süreli bellek ise okyanusa benzetilebilir.
Örneğin, birinci sınıftaki öğretmenimizin adı uzun süre belleğimizde kalmıştır.(1)



Uzun Süreli Bellek

Açık

  • Anısal
  • Anlamsal

Örtük

  • Ön uygulama etkisiyle örtük öğrenme
  • Klasik koşullanma
  • Beceriler ve alışkanlıklar


Örtük Bellek

Geçmiş bir deneyiminizi hatırlamaya çalışın. Sanki bir sandıkta önceden sakladığınız bir eşyayı arar gibi belleğinizden anıları geri çağırabilirsiniz. Bunu istemli olarak yapar, aynı şekilde yeni anıları depolayabilirsiniz. Peki ya belleğiniz kendi kendine depolama özelliğine sahipse? Siz kaydet demeseniz bile Ctrl+S tuşuna otomatik olarak basan bir sisteme sahipsek?(2)

Örtük bellek dediğimiz bu sistem biz farkında olmadan yaşadığımız şeyleri kaydetmektedir. Tabi ki bir kamera gibi her şeyi değil ! Derste uyukladığımız esnada öğretmenin anlattığı şeyler sanki hiç aklımızda kalmamış gibi gelmiş olabilir. Ama eve gittiğimizde, aslında konuya hakim olduğumuzu fark edebiliriz. Bu olay örtük belleğimizin başının altından çıkmıştır. Genel olarak örtük belleğin davranışımız üzerindeki etkisinden haberdar değilizdir ve örtük bir şekilde kaydedilen anılarımızın tamamını hatırlayamayız. Örtük bellek; açık belleğimizden bağımsız olan öğrenme türleri ve onlara dair hatırlamayı içerir. Yani bisiklete binmek 1 kere öğrenilir ve sonrasında örtük belleğin şefkatli kollarına teslim edilir. Sonrasında sürerken hatırlamaya çalışmamıza, neler yaptığımızın tek tek üzerinden geçmemize ya da öğrendiğimiz ana ait anıları geri çağırmamıza gerek kalmaz. Artık bir otomatik pilota sahibizdir. Örtük belleğimiz!(2)

  • Kişnin farkında olmadan öğrendiği bilgileri içerir. 
  • Kişi öğrendiğinin farkında değildir 
  • Örtük Bellek, geçmiş olayların, otomatik ve bilinçsiz olarak anımsanmasıdır. (3) 
Bu bellek bir çok farklı sistemle çalışmaktadır. Bunlardan biri olan “hazırlama” yakın zamanda gerçekleşen deneyimlerin, öğrenilenlerin onlarla bağlantılı şeylerin hatırlanmasını kolaylaştırmasını ifade eder. Yani son zamanlarda sık sık kullandığınız “efso!!!” kelimesinin nereden geldiğine hayret etmeyin, yakınlarınızda bunu sık sık kullanan bir arkadaşınız olabilir. Hazırlama etkisini ölçümleyen bir araştırmada Warrington ve Weiskrantz , Korsakoff sendromu (Eski deneyimleri hatırlayamama ve yeni şeyleri öğrenememe hastalığın bir özelliğidir.) görülen kişilere tamamlanmamış deve resimleri gösterilmiş ve ne olduklarını tanımlamaları istenmiştir. Katılımcılar bir önceki günde yaptıkları alıştırmaya dair hiçbir şey hatırlayamamalarına rağmen 3. Gün sonunda tamamlanmamış şekilleri tanımlama performanslarında artış gözlenmiştir. Bu katılımcılar son günde daha az hata yapmışlardır. Bu da her ne kadar geçmiş günlerdeki deneyimleri hatırlamasalar da örtük belleğin bu deneyimlerden öğrendiğini göstermektedir.(2)



Yine örtük belleği test etmek için yapılan bir çalışmada, kişilere bir hazırlayıcı (“havuç” sözcüğü) ve bir test uyarıcısı (“hav” sözcüğü) verilmiştir. Katılımcının görevi test uyarıcısını anlamlı bir sözcük olarak tamamlamaktır. Yani hav hecesi ile başlayan kelimeler türetmeleri istenmiştir. Bu çalışma sonucunda “havuz” – “havza” gibi sözcükler yerine “havuç” sözcüğünün katılımcılar tarafından daha hızlı oluşturulması, hazırlama etkisine bir örnektir. Biz yakın bir zamanda duyduğumuz kelimeleri bilerek depolamasak da örtük bellek bizim için onları kaydetmiş ve hav- hecesini tekrar gördüğümüzde istemsiz bir şekilde “havuç” olarak tamamlamışızdır.(2)

Kaynak

1-http://www.dersimiz.com/ders_notlari/Bellek-Hafiza-ve-Turleri---Ogrenme-Bellek-Hatirlama-Iliskisi-Psikoloji-oku-22908.html
2-http://psikolezyum.com/ortuk-bellek-ve-hazirlama/
3-www.meslegimokullari.com/wp-content/uploads/attachments/sml/.../psikoloji_6.ppt






















































15 Şubat 2017 Çarşamba



Veri, enformasyon ve bilgi arasındaki farklar nelerdir ?


Veri enformasyon ve bilgi arasında farklara bakmadan önce bunların ne demek olduğuna bakalım önce. (Veri ham (işlenmemiş) gerçek ya da enformasyon parçacığına verilen addır. . Daha anlaşılır olarak verinin ne olup olmadığını inceleyelim.Bilgisayardaki işlenmemiş her bilgi veridir. Daha doğru bir deyimle veriler işlenerek bilgi veya enformasyon kelime anlamını kazanırlar. Formülüze edirler. Yorumlanıp, işlenebilirler. Yani işlenip yorumlanıp bir sonuca varmak ve belirtmek için vardırlar. Tanımladığımız her şey ayrıca yine veridir. 
  • Örneğin bir program yazıyorsunuz diyelim C# yazılımı ile. Bir değişkenimiz x olsun. X in bir değer aldığını düşünelim. Şimdi x ve aldığı değer birlikte artık bir veridir programımız için.)1

Farklar


  • (Bilgi elde etmek için araştırma yapmak gerekir. Enformasyon ise ihtiyacımız olmadan gelir.
  • Bilgi, ayırdında olma ve bilme edimini yaratır. Enformasyon ise daha çok, karmaşa yaratır.
  • Bilgi, süreci verir. Enformasyon ise yalnızca sonucu aktarır.
  • Bilgi, düşünce üretirken, enformasyon hükmü bildirir.
  • Bilgi, neden ve niçin sorularını sorgular. Enformasyon ise kim ve ne sorularını yanıtlar.
  • Bilgi net ve yalındır. Enformasyon ise aşırı derecede tekrar içerir.)2
  • Veri ve bilgi birbiriyle bağlantılıdır fakat aynı şey değildir. Veri hamdır, işlenmemiştir ve analiz edilmemiştir. Bu veri analiz edilip işlenince bilgi olur.
  • (Bilgisayarların veriye ihtiyacı vardır. İnsanların ise bilgiye. Veri yapı taşıdır. Bu yapı taşlarıyla bilgiyi oluşturursunuz. Bilgi hem anlam hem içerik sunar. Veri hamdır. Şekillendirilmemiştir, işlenmemiştir ve çözümlenmemiştir. 1 ve 0’lardan oluşan anlamsız bloklardır insanlar için. Organize ve insan dostu değildir veri.)3


Veri kavramının çeşitli alanlarda farklı tanımları vardır.Enformasyonun da bu konuda ondan bir farkı yok. (Bilişim sektöründe  Enformasyon, örneğin bir bilgisayarda bulunan bazı verilerin çeşitli işlemlerden geçirilerek (kayıt, depolama, sorgulama, düzenleme ve özetleme vb) biçimlendirilip bir anlam ifade edilmiş haline denir.)1


Şimdi de “bilgi” kavramını inceleyelim. Bilgi basit olarak verilerin işlenmiş halidir.
Enformasyonların bir araya getirilmesiyle de oluşurlar. Bilgiler verilerin bazı işlemlerden geçmesiyle oluşur bu işlemler sırası ile   Verilerin toplanması  sınıflandırılması, yeniden düzenlenmesi, özetlenmesi , saklanması ile , yeniden elde edilir ve iletilir. İletilen bilgidir.
3 tane birbirinden farklı kavramlar gördük ve birbirlerine karıştırılabileceğini düşünüyorsunuz. Şimdi belirgin öğrenme sağlamak amacıyla gerçekçi ve akılda kalıcı örnekler verelim.


(Doğum tarihimiz ve yaşımızı ele alalım. Doğum tarihimiz bir veridir. Yaşımız ise bilgidir. Birisi yaşımızı sorduğunda veri olarak doğum tarihimizi kullanırız, var olan yıldan çıkartırız ve dolayısı ile veriyi işlemiş, bilgiye ulaşmış oluruz. Bu örnek veri-bilgi kavramlarını öğrenmek için çok yerinde bir örnektir.)1







Bu görseli ile daha çok anlaşılır oldu her şey. Yine de tekrar örneklersek : Sizin fotoğrafınızı çekersem, fotoğraftaki siz bir verisiniz. Çektiğim fotoğraf ise enformasyon. Fotoğrafa bakıp 21 yaşındaki bir insanın görünüşü varsayımı ise doğru ya da yanlış bir bilgidir.









Kaynak:
1-https://ibrahimerol.wordpress.com/2013/10/20/veri-bilgi-ve-enformasyon-kavramlari-hakkinda-bilgiler-ve-farklari/
2-http://cihanshn.blogspot.com.tr/2015/01/bilgi-ve-enformasyon-arasndaki-fark.html
3-https://limenya.com/veri-ve-bilgi-arasindaki-fark/